Limba e Logos de Sardigna
Logos > Mundu
Su mundu
A banda su Mediterràneu, sos àteros mares chi l'infundent sunt su Glatziale Àrticu e s'Otzèanu Atlànticu. Su prus de su tempus, sos mares prus setentrionales – Mare Biancu e Mare de Barens – sunt astrados. Callentadu dae sa Currente de su Golfu est imbetzes su mare de Norvègia chi dae custu istadu andat finas a s'Islanda. Canteddu prus a sud, agatamus su Mare de su Nord, unu de sos prus bundantziosos de pische de su mundu. In cantu a s'Atlànticu, custu otzèanu comùnigat cun su Mediterràneu iscambiende sas abbas in Gibilterra.
De totu sos continentes, s'Europa tenet su raportu prus artu in contu de costeras de mare: unu chilòmetru cada 260 chilòmetros cuadros de terrinu. S'Europa est rica de penìsulas: de totu sa prus manna est sa iscandìnava cun belle 800.000 chilòmetros cuadros. Sighint tando sa ibèrica, sa balcànica e s'italiana. Bi nd'at prus minores puru, che a sa Bretagna, su Jütland e sa Crimea. Medas finas sas ìsulas europeas, belle s'oto pro chentu de su continente. Sas prus mannas sunt cussas britànnicas, Regnu unidu e Irlanda, s'Islanda, e tando sas mediterràneas: Sitzìlia, Sardigna, Còrsica, Creta, Tzipru e àteras. A banda est de pònnere in contu sa Groenlàndia e àteras ìsulas àrticas, su prus non sunt abitadas.
2. S'Europa
S'Europa, una de sas partes de su Continente betzu, est manna 10.395.783 chilòmetros cuadros e b'istant prus de 700 milliones de persones. Sas làcanas suas sunt a levante in sos montes de su Càucasu e de sos Urales. In sa mitologia grega, Europa fiat sa fìgia de unu re e de issa si fiat amoradu Zeus chi l'aiat furada in su mentras fiat collende frores. Su continente europeu cabet 45 istados, ponende·bi finas sos chi, mancari essende asiàticos, tenent terras in Europa, che, pro nàrrere, a Geòrgia, Armènia, Azerbaigiàn,Turchia e Kazàchistan.
A banda su Mediterràneu, sos àteros mares chi l'infundent sunt su Glatziale Àrticu e s'Otzèanu Atlànticu. Su prus de su tempus, sos mares prus setentrionales – Mare Biancu e Mare de Barens – sunt astrados. Callentadu dae sa Currente de su Golfu est imbetzes su mare de Norvègia chi dae custu istadu andat finas a s'Islanda. Canteddu prus a sud, agatamus su Mare de su Nord, unu de sos prus bundantziosos de pische de su mundu. In cantu a s'Atlànticu, custu otzèanu comùnigat cun su Mediterràneu iscambiende sas abbas in Gibilterra.De totu sos continentes, s'Europa tenet su raportu prus artu in contu de costeras de mare: unu chilòmetru cada 260 chilòmetros cuadros de terrinu. S'Europa est rica de penìsulas: de totu sa prus manna est sa iscandìnava cun belle 800.000 chilòmetros cuadros. Sighint tando sa ibèrica, sa balcànica e s'italiana. Bi nd'at prus minores puru, che a sa Bretagna, su Jütland e sa Crimea. Medas finas sas ìsulas europeas, belle s'oto pro chentu de su continente. Sas prus mannas sunt cussas britànnicas, Regnu unidu e Irlanda, s'Islanda, e tando sas mediterràneas: Sitzìlia, Sardigna, Còrsica, Creta, Tzipru e àteras. A banda est de pònnere in contu sa Groenlàndia e àteras ìsulas àrticas, su prus non sunt abitadas.
sas arturas europeas podent èssere partzidas in setentrionales, formadas dae montes (dae sos de Iscòtzia a sos de Scandinàvia) prus bassos de sos de sos meridionales chi bastant artàrias meda prus mannas comente càpitat pro sas Alpes, sos Apenninos, sos Carpàtzios, sos Balcanos. Intre montes e montes b'at pranuras che a sa de s'Alsàtzia, pro nàrrere, de sas Fiandras, de Germània e Polònia e in su meridione su paris padanu, cussu bavarese e de su Danùbiu. Sos montes prus artos sunt su Monte Bianco (4.810 metros) e s'Elbrus (5.642 metros) in làcana intre Europa e Asia. S'Europa colligit finas unos vulcanos dae su islandesu de Eyiafjallajökull (unu de sos 130 de s'ìsula) chi at postu in anneu mannu sos volos in totu su mundu, a sos italianos de Etna, Stromboli, Vesuvio).
In su continente nostru b'at su de 15 rios prus longos de sa Terra, su Volga chi traessat parte manna de sa Rùssia cun sos 3.690 chilòmetros suos. Li ponet fatu, in contu de longària, su Danùbiu chi naschit in sa Foresta niedda in Germània e, a pustis 2.902 chilòmetros, si ghetat in su Mare nieddu in làcana intre Romania e Ucraina. De àteros rios nòdidos ammentamus sos chi traessant Londra (Tamigi), Parigi (Senna), Roma (Tevere), Praga (Moldava). Semper in contu de aba, sunt de mentovare sos lagos europeos chi in totu interessant 135.000 chilòmetros cuadros. Sos prus mannos sunt Ladoga (Rùssia, 17.700 kmc), Onega (semper in Rùssia, 9610 kmc), Vänern (Svètzia, 4.377 kmc). In s'Europa tzentrale, sos lagos prus mannos sunt su Balaton (Ungheria, 592 kmc), su de Ginevra (Frantza e Svìtzera, 580 kmc) e su de Costantza (Austria, Germània e Svìtzera, 538 kmc). In Itàlia su lagu prus mannu est su de Garda, 370 kmc. In Sardigna b'at petzi unu lagu naturale, su Baratz, prus minore de unu kmc.
In su continente nostru b'at su de 15 rios prus longos de sa Terra, su Volga chi traessat parte manna de sa Rùssia cun sos 3.690 chilòmetros suos. Li ponet fatu, in contu de longària, su Danùbiu chi naschit in sa Foresta niedda in Germània e, a pustis 2.902 chilòmetros, si ghetat in su Mare nieddu in làcana intre Romania e Ucraina. De àteros rios nòdidos ammentamus sos chi traessant Londra (Tamigi), Parigi (Senna), Roma (Tevere), Praga (Moldava). Semper in contu de aba, sunt de mentovare sos lagos europeos chi in totu interessant 135.000 chilòmetros cuadros. Sos prus mannos sunt Ladoga (Rùssia, 17.700 kmc), Onega (semper in Rùssia, 9610 kmc), Vänern (Svètzia, 4.377 kmc). In s'Europa tzentrale, sos lagos prus mannos sunt su Balaton (Ungheria, 592 kmc), su de Ginevra (Frantza e Svìtzera, 580 kmc) e su de Costantza (Austria, Germània e Svìtzera, 538 kmc). In Itàlia su lagu prus mannu est su de Garda, 370 kmc. In Sardigna b'at petzi unu lagu naturale, su Baratz, prus minore de unu kmc.