Limba e Logos de Sardigna
Logos > Sardigna
Sa Sardigna
Colende sos milliones de annos, sa Sardigna at tentu, che a totu sas àteras terras de su mundu, meda solovros e iscunsertos finas a èssere sa chi est oe. B'at àpidu tràmudas, terras sunt afundadas e àteras artziadas a pitzos. In parte custas acontèssidas geològicas poniant fatu a àteras chi capitaiant in sos continentes e in parte pertocaiant petzi sa Sardigna.
Finas a 70 milliones de annos a como, Sardigna, Còrsica e Ibèria fiant totunu. Gasi at a abarrare pro una bintina de milliones de annos.
Est in su Miotzene (intre 25 e 12 milliones) chi sas duas ìsulas cumintzant a si partzire e pro àteros 9 milliones de annos (intre sos 13 e sos 3), mares de pedra niedda amparat s'ìsula dae avolotos chi càpitant àteru ue. S'ùrtima parte de custa istòria geològica minoredda de s'ìsula est fata de afundaduras, de cumprimentos, de terras segadas e dae totu custu avolotu in fines essit a campu sa Sardigna chi connoschimus.
1. S'istòria geològica
S'istòria geològica de sa Sardigna cumintzat, a pàrrere de unos geòlogos, dae 600 e 500 milliones de annos a como e custu contant unas rocas de sas regiones chi oe lis naramus Sulcis e Igresiente. Sos istudiosos a cussos tempos indedda meda lis narant Cambrianu. Sa cherba geològica chi cabet custas rocas diat dèpere èssere, gasi, una de sas prus antigas de Europa (e sa prus antiga de su continente italianu) paris cun unas cherbas in Irlanda e in sa penìsula ibèrica.
Colende sos milliones de annos, sa Sardigna at tentu, che a totu sas àteras terras de su mundu, meda solovros e iscunsertos finas a èssere sa chi est oe. B'at àpidu tràmudas, terras sunt afundadas e àteras artziadas a pitzos. In parte custas acontèssidas geològicas poniant fatu a àteras chi capitaiant in sos continentes e in parte pertocaiant petzi sa Sardigna.Finas a 70 milliones de annos a como, Sardigna, Còrsica e Ibèria fiant totunu. Gasi at a abarrare pro una bintina de milliones de annos.
Est in su Miotzene (intre 25 e 12 milliones) chi sas duas ìsulas cumintzant a si partzire e pro àteros 9 milliones de annos (intre sos 13 e sos 3), mares de pedra niedda amparat s'ìsula dae avolotos chi càpitant àteru ue. S'ùrtima parte de custa istòria geològica minoredda de s'ìsula est fata de afundaduras, de cumprimentos, de terras segadas e dae totu custu avolotu in fines essit a campu sa Sardigna chi connoschimus.
Su Mediterràneu non fiat che a como in su Paleozòicu, sa chi si naraiat Era primària: paret chi su mare andaiat dae su tretu in ue oe b'at sa Alpes finas pagu prus o mancu a s'Himalaia. E finas sas terras istupadas dae su mare fiant diferentes meda dae sas chi connoschimus: sa Còrsica e sa Sardigna faghiant parte de su Continente europeu e pro totu su Carbonìferu (dae 350 a 280 milliones de annos) gasi sunt abarradas. Si sunt fatas sas chi sunt in dies de oe petzi carchi millione de annos a pustis, a su chi paret aunidas s'una a s'àtera. Dae tando, mai sunt istadas cugugiadas de su totu dae s'abba, finas si b'at àpidu tempos longos chi su mare s'aiat mandigadu costeras otzidentales.